Forum Makina

Ülkemizde ekskavatör ve kazıcı yükleyicilerden sonra en çok kullanılan iş makinesi türü lastikli yükleyicilerdir. Son 10 yıldır ortalama her yıl 1.000 adet yeni lastikli yükleyici satılıyor.

Kaba bir hesapla aktif olarak çalışan yükleyici sayısının 10 bin adet mertebesinde olduğunu düşünebiliriz. Genellikle çeşitli malzemeleri yüklemek ve taşımak amacıyla kullanılan bu makinelerin öyle geniş bir kullanım alanı var ki; bir karton veya demir çelik fabrikasında, geri dönüşümde, hazır beton tesisinde, kum-taş-mermer ocaklarında, madenlerde, vb. sıkça karşılaşabilirsiniz.

Ancak nasıl bir koşucu uygun bir spor ayakkabı giymeden başarılı olamazsa, bir yükleyici de çalışacağı zemin koşullarına ve kapasitesine uygun lastik olmadan verim sağlayamaz. Lastiklerin hamuru, tasarımı ve deseni sınıfına göre değişkenlik gösteriyor. Taş ocağında aynada çalışan bir makineye L3 sınıfı bir lastik takılacak olursa kolayca kesilecektir. Lastiklerin aşınma ve darbe direnci ile çekiş gücü arasında ters orantı vardır. Son derece dayanıklı olan bir L5 lastikte çekiş için gerekli olan dişlerin derinliği çok azdır.

Ayrıca sadece doğru lastiği seçmek yeterli olmuyor. Doğru bakım ve doğru kullanım da lastiğin ömrü, makinenin verimliliği ve maliyetleri üzerinde son derece etkili oluyor. Lastikleri çok patinaj yapan bir makine sadece fazla yakıt tüketmekle kalmaz, lastiklerin ömrü kısalır ve makinenin ana aksamları da zarar görür. Bu dosyamızda sizleri dünyanın önde gelen lastik üreticileri ile bir araya getiriyoruz. Doğru lastik seçimi, kullanımı ve bakımı ile ilgili tavsiyeleri ile birlikte en yeni ürünlerini aşağıda bulabilirsiniz:

BKT

BKT Jantsan, yol dışı lastikler alanında bir dünya markası olan BKT’nin 10 yılı aşkın bir süredir Türkiye distribütörlüğünü yapıyor. Dünyanın en büyük ilk 20 ekonomisi arasında yer alan ülkemizin, devletimizin açıkladığı 2023 hedeflerine ulaşmak üzere ciddi kalkınma hamleleri içerisine girdiğini belirten Jantsan BKT Genel Müdürü M. Kemal Ergen şunları söyledi: “Ülkemiz ekonomik ve sosyal alanlarda bu büyük kalkınma hamlelerini yaparken, büyümenin olmazsa olmazları olan otoyolları, elektrik, su, baraj, köprü, havaalanları, iletişim ağları, alt yapı çalışmalarına, vb. konularda ciddi yatırımlar içerisine girmiş ve bunlarda beraberinde makineleşmeye olan ihtiyaçları arttırmıştır. İş makinaları grubunda önemli bir paya sahip olan lastikli yükleyiciler günümüzde inşaatlarda, ocaklarda, madenlerde, vb. pek çok yol dışı alanlarda kullanılmaktadır. Bu makineleri kullanan firmalarımızın en büyük iki gideri ise yakıt ve lastiktir.”

Doğru lastik seçimi ve doğru kullanımın önemi

Şantiyelerin oldukça zorlu ve değişken zemin koşullarında çalışan yükleyicilerdeki lastik seçimi, doğru kullanım ve bakımı, günümüzün yoğun rekabet ortamında hayatta kalabilmeye çalışan firmaların giderlerini azaltma noktasında önemli bir paya sahip bulunuyor.

Lastikler, kesilme riskine bağlı olarak farklı hamurlardan üretiliyor. Bu sebeple operasyona bağlı olarak L2 sınıfı lastikler kum zeminde, L3 sınıfı taşlık zeminde, L4 sınıfı kaya zeminlerde ve L5 sınıfı ise madenlerde tercih edilmektedir. Yine lastik diş derinlikleri de çalışma şartlarına (2,3,4,5) göre; % 100,% 150,% 250 oranlarında olabiliyor.

Doğru hava ile kullanımın tüm lastikler için en önemli konu olduğunu belirten Kemal Ergen, “Çünkü yükü taşıyan havadır. Makina kullanıma çıkmadan önce ve lastikler soğuk iken haftada en az bir kere havalarının kontrol edilmesi lastik ömrünü arttırır. Ayrıca, aynı aksta aynı yapıda (radyal ise radyal, bezli ise bezli), aynı desen ve kattaki lastikler kullanılmalıdır. Diğer önemli bir konu ise lastik supap kapaklarının mutlaka takılı olması ve metal supap kapaklarının kullanılmasıdır. Aksi takdirde nem, çamur ve rutubetten dolayı supap iğneleri hava kaçırır. Bu da lastikten alınan verimi düşürür” dedi.

BKT yükleyici lastikleri

Müşterilerinin kullanım alanına göre farklı desen, hamur ve çeşitli ebatlarda lastikler sunan BKT’nin lastikli yükleyici grubunda şu modeller ön plana çıkıyor:

• GR 288 küçük yükleyiciler için - L2

• XL GRİP kovansiyonal yükleyici lastiği - L3

• SR 30 Radial yükleyici lastiği - L3

• SR 41 Radial yükleyici lastiği - L4

• SR 50 Radial yükleyici lastiği - L5

BRIDGESTONE & LASSA

Brisa Bridgestone Sabancı Lastik Sanayi ve Ticaret A.Ş., lastikli yükleyiciler için çelik radyal yapıdaki Japonya menşeili Bridgestone ve Türkiye’deki fabrikalarında üretilen çapraz katlı Lassa marka lastikleri sunuyor. Daha uzun ömür, yüksek dayanım ve düşük saat başına maliyetleri sağlayan Bridgestone lastikleri firmanın satışlarında ön plana çıkarken; operasyon ve zemin koşulları daha hafif olan, ilk alım fiyatı odaklı kullanıcılar ise daha çok Lassa lastiklerini tercih ediyor.

Bridgestone yükleyici lastikleri ürün gamı radyal ve çapraz yapılarda olmak üzere 15” jant çapından başlayarak, 57” jant çapına kadar devam eden zengin bir ebat çeşitliliğiyle dikkat çekiyor. Ayrıca operasyon koşullarına bağlı olarak birçok farklı desen, karışım ve tiplerde (farklı diş derinliklerinde) lastikler bulunuyor. Yüksek teknoloji ürünü Bridgestone lastiklerinin kullanılan ebat ve desenleri sektör ihtiyaçlarına göre farklılık gösteriyor:

Mermer Sektörü: L3 ve L4 tipi radyal lastiklerin zincirle kullanıldığı mermer sektöründe en popüler ebat 29.5R25 olmakla birlikte, daha büyük kapasiteli yükleyicilerin yaygınlaşmasıyla son yıllarda 35/65R33 kullanımı da artıyor. Bridgestone, L3 tipinde *2 karkas yapısındaki VJT desenli lastiğini pazara sunuyor. Bu lastiğin üstün çekiş, dayanım, ömür ve sürüş konforu gibi özelliklerine sahip olduğu belirtiliyor. L4 tipinde ise daha derin dişli ve uzun ömürlü VSNT deseni sunuluyor.

Maden Sektörü: 26.5R25’ten 50/80R57’ye kadar uzanan ebatlarda lastik kullanılan bu sektörde %90-95 oranlarında radyal lastik kullanımı söz konusu. Ağır operasyon koşulları nedeniyle L3’ten ziyade L4 ve L5 tipteki derin dişli lastikler tercih ediliyor. Bridgestone, L5 tipinde en zorlu sert kayalık zeminlerin ve şartların lastiği olarak VSDL desenini ve ayrıca üstün çekiş özelliğine sahip VSDT desenini sunuyor.

İnşaat Sektörü: Çoğunlukla L2 ve L3 tipi lastiklerin kullanıldığı bu sektörde 15.5R25’ten 29.5R25’ kadar geniş bir kullanım alanı bulunuyor. Çapraz lastik kullanımının diğer operasyonlara göre daha fazla olduğu sektörde yine de radyal lastik kullanım oranını %80’leri buluyor. Bridgestone, bu sektörü oluşturan genel inşaat sahaları, kum-çakıl ocakları ve beton santralleri için VJT desenini tavsiye ediyor.

‘Üstün kalite ile topluma hizmet’ felsefesi

‘Üstün kalite ile topluma hizmet’ felsefesinden yola çıkan Bridgestone; sağlam, dayanıklı, uzun ömürlü, titreşimi azaltan, her saha koşuluna uygun desen, diş derinliği ve karışımda, çok kez kaplanabilerek müşterilerinin operasyon maliyetlerini azaltan, çevreye daha duyarlı lastikler üretmeye odaklanıyor.

Yeraltı madenleri için yeni VSMS2 deseni

Yeraltı maden sahalarında kullanılan L5 tipindeki Bridgestone VSMS deseni, VSMS2 olarak yenilendi. Yanak bölgesinde kesilmelere karşı direnci arttırılan yeni lastiğin yaklaşık %16 mertebesinde daha uzun ömür sağladığı belirtiliyor. İlk aşamada 26.5R25 ve 17.5R25 ebatlarında sunulan VSMS2 deseni için yakın gelecekte farklı ebatlar da sunulacak.

Doğru lastik seçimi makinenin ve lastiğin performansını doğrudan etkiliyor

Makinelerde doğru ebat, desen ve diş derinliğinde lastik seçimi hem makinenin performanslı çalışmasına hem de operasyon maliyetlerinin azaltılmasına katkı sağlıyor. Toprak ve çamurlu bir sahada kaya tipi düz bir lastik deseni kullanmak makinenin çekiş performansı azaltacak, yakıt tüketimi artıracak, patinajdan dolayı lastikler daha hızlı aşınacak ve operasyon verimliliği azalacaktır. Benzer şekilde sert ve kayalık bir zeminde L3 tipi lastik kullanmak ise çok kısa sürede oluşabilecek kesik ve darbelerle lastiklerin zarar görmesine ve makinenin atıl kalmasına yol açacaktır.

Lastiklerden azami verim almak için Brisa’dan doğru kullanım ve bakıma yönelik tavsiyeler

• Lastiklerin uygun ekipman ve araçlarla montajı son derece önemlidir. (sökme&takma makinası, topuk düşürücü, elleçleme makinaları, kompresörler, vb.) Uygun ekipmanlar ile yapılmayan montaj veya demontaj işlemlerinde lastikler hasar almakta ve devre dışı kalmaktadır. Topuk bölgesi hasarları sahalarda en fazla karşılaşılan hasarlar arasında bulunuyor. Lastiğin en güçlü bölgesi olan topuk kısmının hasar alması durumunda tamiri mümkün olmamaktadır.

• Lastik basınçlarının doğru uygulanması ve periyodik olarak takibi lastiklerden azami performans ve uzun ömür alınmasını sağlar. Basınçlar, lastik üreticilerinin belirtmiş olduğu değerler göz önünde bulundurularak ve operasyon koşullarına (yük) göre belirlenerek ayarlanmalı ve devamlılığı sağlanmalıdır.

• TPMS (Lastik Basınç Takip Sistemleri) kullanımı firmalara ciddi anlamda katkı sağlamaktadır. Bridgestone’un geliştirdiği B-Tag sistemi hava basıncı yanında, operasyon sırasında lastiklerde oluşan ısı miktarını da ölçen ve kaydeden bu sistem, hem lastiklerin ömür performansının arttırılmasına önemli katkı sağlarken, hem de oluşan değerlere göre hızın veya yükün arttırılması/azaltılması gibi değişikliklerle operasyon verimliliğinin geliştirilmesine de katkı sağlamaktadır.

• Özellikle iş makinaları lastiklerindeki düşük basınç lastik ömrünü, kaplanabilirliği ve performansı olumsuz etkilemektedir. Örneğin; iş makinası lastiklerindeki %10 düşük hava ile kullanım lastik ömrünü %20 azaltmaktadır. Düşük hava ile kullanılan lastikler kaplanamamakta, bu durum müşterinin operasyon maliyeti artırdığı gibi erken hurdaya çıkan lastikler çevreye verilen zararı arttırmaktadır. Maalesef iş makinası lastikleri hurdalama konusu ülkemizde en önemli problemlerden bir tanesidir. Kaplanamayan her lastik yeni lastik ihtiyacı, bu da daha fazla kaynak ve petrol tüketimi anlamına gelmektedir.

• Lastiklerin diş derinlikleri periyodik olarak iki omuzdaki referans noktalarından ölçülerek takip edilmelidir. Operasyon şartlarına göre hangi diş derinliğinde kaplama için sökülmesi gerekiyorsa iyi belirlenmeli ve bu doğrultuda izlenmelidir.

• Yükleyici lastiklerinde zamanında yapılacak bir çapraz rotasyon ile (ön sağ arka sola, ön sol arka sağa) lastik ömürleri önemli ölçüde arttırılabilir. • Yükleyici operatörlerinin dikkatli olarak yükleme yapması, ön lastiklerin kesik ve hasarlardan korunması adına çok önemli olacaktır. Ayrıca sürekli olarak hep bir yönden kamyonlara yükleme yapılması da lastiklerde düzensiz aşınmlara yol açabileceği için, yükleme yönünün zaman zaman değiştirilmesi önerilmektedir.

MICHELIN

Rekabetin gitgide arttığı maden ve inşaat sektöründe, firmalar kendilerini sürekli yenilemek zorunda. Daha güçlü makinalar kullanıp, daha hızlı bir tempoda, daha fazla üretim yapmaları gerekiyor. Maden ve inşaat sahalarındaki hareketliliğin merkezinde ise yükleyiciler bulunuyor. Yükleme ve taşıma operasyonlarını gerçekleştiren bu makineler, sahanın verimliliği için kritik bir öneme sahip. Bu araçların zorlu arazi koşullarında çok ağır yükleri mümkün olduğunca hızlı taşımak zorunda olduğu göz önünde bulundurulduğunda, lastiğin önemi daha iyi anlaşılıyor. Bu sebeple yükleyici lastiklerinde bir sorun meydana gelmesi halinde tüm operasyon tehlikeye girebiliyor.

Yükleyicilerin daha güvenli ve verimli çalışması için doğru lastik seçimi çok önemli

Yükleyici kullanıcılarının ortak temel beklentileri üretim verimliliğini arttırarak işletme giderlerini azaltmak, güvenliği arttırarak duruş süresini azaltmak ve aynı zamanda çevreye saygılı olmak şeklinde özetlenebilir. Bu beklentileri karşılamak için makinelerde doğru lastik seçimi büyük önem taşıyor. Michelin yükleyici lastikleri ürün gamında, farklı kullanım şartlarına ve ihtiyaçlara yönelik oldukça çeşitli lastik seçenekleri bulunuyor. Makine üreticileri ile sıkı iletişim ve işbirliği içerisinde olan firma, yeni makineleri de kapsayacak şekilde ürün gamındaki lastik ebatlarını sürekli olarak güncelliyor. Michelin kullanıcıları; darbeye karşı direnç, çekiş, tur mesafesi, yakıt tüketimi ile ilintili ihtiyaç ve beklentilerini karşılayacak en uygun lastiği seçmek için aşağıdaki tabloyu kullanabiliyorlar.

Michelin XTXL ile daha fazla tork aktarımı ve daha fazla yük kapasitesi

Michelin tarafından kısa bir süre önce pazara sunulan yeni XTXL lastik serisi, yükleyicilerin en zorlu arazi koşullarında dahi performansını tam olarak ortaya koymasını sağlıyor. Michelin XTXL lastiklerinin B2 teknolojisi, standart topuk tasarımına kıyasla, jant kayması olmadan, lastiklere %20 daha fazla tork aktarımı sağlıyor. Böylece topuk bölgesi daha dayanıklı hale gelirken, kovada daha da fazla yük taşınabiliyor. Michelin XTXL’in, yükleyiciler için üretilen ilk üç yıldızlı lastik serisi olarak pazardaki iki yıldızlı lastiklere kıyasla %15 daha fazla yükleme kapasitesi sağladığı belirtiliyor. Daha sağlam; bloklar ve yanaklar için gelişmiş korumaya sahip olan Michelin XTXL lastikleri, darbe ve kesiklere karşı %20 daha fazla dayanıklı olması sayesinde erken hurdaya çıkma oranını da önemli ölçüde azaltıyor. Michelin XTXL, halihazırda 26.5 R 25, 29.5 R 25 ve 35/65 R 33 (E4****L4***) ebatlarında kullanıcılara sunuluyor.

Doğru bakım yapılmadan lastiklerden tam randıman alınamıyor

Makineler için doğru lastik seçimi yapılmış olsa dahi, doğru bakım yapılmadığı takdirde lastiklerinden tam randıman alınamıyor. İş kaybına kadar varabilecek sonuçlarla karşılaşmamak için lastik kullanım koşullarına ve bakımına dikkat edilmesi şart. Çalışma sahasındaki zemin ve yollarının düzenlenmesi, lastik, jant ve ilgili parçaların (supap, supap kapağı, ilave supapı, O-ring vb.) hava sızdırmazlığından emin olunması ve düzenli kontrolü, lastikler soğuk iken hava basınçlarının kontrolü hayati önem taşıyor. Ayrıca ön-arka aks arası lastik rotasyonu, zamanında ve doğru tamir, lastiğin aşınmasının homojen olup olmadığının gözlemlenmesi, vb. uygulamalar lastiklerin kullanım ömrünü arttırmak için yapılması gerekenlerin başında geliyor.

Özellikle, lastiklerin hava basınçlarının kontrolü ve düzeltilmesi sadece lastiğin ömrünü ve verimini değil, aynı zamanda makinenin yakıt tüketimini de doğrudan etkiliyor. Kullanıcılar lastiklerinde kullanmaları gereken doğru hava basıncı tavsiyesini Michelin Müşteri Yöneticilerinden alabiliyorlar. Ayrıca lastiğin bakımı iyi yapıldığı sürece, kaplanabilirliği yüksek olan Michelin karkası kaplanıp ikinci kez kullanılabiliyor. Michelin’den Türkiye’deki iş makinesi sahiplerine hitaben yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Michelin olarak sahip olduğumuz teknik donanımlı saha personeli, profesyonel bayi ağı ve sunduğumuz kaliteli ürün ve hizmetlerle kullanıcılarımıza destek olmak için her zaman onların yanındayız.”

YOKOHAMA

Yokohama’nın Japonya Onomichi’deki otr fabrikasında üretilen Yokohama lastikleri, üretim ve malzeme hatalarına karşı 5 yıl üretici firma garantisiyle sunuluyor. Yokohama lastiklerinin Türkiye temsilcisi olan OTR Dış Ticaret firması Yöneticisi Bülent Kristal, yüksek teknolojiyle üretilen bu lastiklerin rekabette kullanıcılara avantaj sağladığını belirterek, “Verimlilik ölçümünde lastiğin satış fiyatını, toplam çalışma saatine bölerek saat maliyetini hesaplıyoruz. Saha çalışmalarımızda topladığımız verilere göre Yokohama’nın rakiplere göre en düşük saat başı maliyeti verdiğini görüyoruz. Ayrıca karkasının çok güçlü olması sebebiyle Yokohama otr lastikleri yanaklarından veya topuklarından çok önemli darbeler almamışsa 3 defa aynı karkas kaplama yapılabilmektedir” dedi.

Türkiye pazarına sunulan L3, L4 ve L5 tipi lastikler

Yokohama, yükleyici sahiplerine L3 tipte RB31 desenini, L4 tipte RT41 desenini, L5 tipte Y524 desenini sunuyor. Ağır çalışma koşullarına uygun olarak L3 ve L4 tipi lastikler çelik radyal, L5 tipi lastikler ise çelik gövdeli ve ekstra yanak korumalı olarak üretiliyor. L3 tipi lastikler L4’e kıyasla %150, L5’e kıyasla ise yüzde 250 daha fazla diş derinliğine sahip bulunuyor. Lastikler taş ocakları, mermer ocakları, yeraltı ve yerüstü maden sahaları, inşaat sahaları, limanlar vb. gibi zorlu şartlarda çalışıyor. Farklı kapasitelerdeki yükleyici modellerine göre lastikler 20.5R25, 23.5R25, 26.5R25, 29.5R25, 35/65-33 ve 45/65-45 ebatlarında sunuluyor.

Kendi çamurunu temizleyen yeni RT31 L3/E3 deseni

Pazara yeni sunulan RT31 L3/E3 deseninin, kendi çamurunu temizleme özelliğine sahip bulunuyor. Bu özelliğinden dolayı belden kırmalı kamyonlarda ve yükleyicilerde patinaja düşmeden güçlü yer tutuş sağladığı, böylece daha geç aşınarak daha uzun çalışma saatleri sağladığı ifade ediliyor. Yanak korumalı ve ekstra derin dişli çelik gövdeli L5 tipi Y524 deseni ile ağır çalışma koşullarında dahi uzun ömür ve düşük saat başı çalışma maliyetleri sağlanıyor. 29.5R25 ebadında L3 lastik 598 kg, L4 lastik 652 kg gelirken; L5 lastik 848 kg ile yüksek oranda kauçuk barındırmasıyla hem yanaklardan, hem gövdesinden zor şartlara çok iyi direnç veriyor.

“Lastiğin performansını etkileyen en önemli etken basınçtır”

İş makinelerinde yanlış lastik seçiminin kullanıcılara maliyet artışı, verim ve performans kaybı olarak yansıdığını belirten Bülent Kristal, şunları söyledi: “İş makinesi lastiklerinde karşılaşılan önemli sorunlar genelde düşük ya da yüksek hava basıncı, dengesiz ve yanlış eşleme, aracın hatalı ve agresif kullanımı gibi nedenlerden kaynaklanmaktadır. Lastiğin performansını etkileyen en önemli etken basınçtır. Yüksek hava, düşük hava kadar tehlikelidir. Ancak düşük hava lastiğin ömrüne daha fazla negatif etki eder. Lastiğin basıncı devamlı kontrol edilmelidir. Bu işlem iş makinesi bakımının bir parçasıdır. Doğru hava basıncı ve jant temizliği bakımı yapılarak verimlilik arttırılabilir. OTR firması olarak kullanıcılara servis hizmeti, yerinde kontroller, lastik eğitimi çalışması, performansa dayalı lastik takip sistemi gibi hizmetler sunuyoruz. Ayrıca kullanıcılara yerinde saha çalışması ve operatörlere lastik kullanımı ve bakımı konusunda eğitim hizmetleri de sağlıyoruz.”

Dosya haber, Forum Makina Ağustos 2016 sayısında yayımlanmıştır...