Forum Makina

İş makineleri sektöründe yeni milat: 31 Mart 2023

Türkiye’de de artık dünyadaki en son egzoz emisyon standartları geçerli olacak

20 yılı aşkın bir süredir iş makinelerindeki teknolojinin gelişimde önemli bir kriter olan dizel motor egzoz emisyonlarında artık mutlu bir sona gelindi. Geliştirilen çeşitli sistemlerin de kullanılmasıyla birlikte artık makinelerin havaya bıraktığı zararlı gaz ve partiküller son derece düşük seviyelere indirgendi.

Bu kapsamda Avrupa Birliği ülkelerinde 2019 yılından bu yana yol dışı hareketli makineler için geçerli olan EU Stage V egzoz emisyon düzenlemesi, 2023 yılından itibaren Türkiye’de de geçerli olacak.

T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 28 Haziran 2022 tarihli Resmî Gazete ’de yayınlanan bir yönetmelikle bu geçiş süreci hakkındaki bazı soru işaretleri tamamen giderildi.

Uygulamanın yeni tarihi 31 Mart 2023 oldu

Yayınlana yönetmelikte aynen şu ifadelere yer verildi;

MADDE 1- 11/9/2020 tarihli ve 31241 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolu Dışında Kullanılan Hareketli Makinalara Takılan İçten Yanmalı Motorlar İçin Gaz ve Partikül Halindeki Kirletici Emisyon Sınırları ve Tip Onayı ile İlgili Gereklilikler Hakkında Yönetmelik (2016/1628/AB)’in geçici 1 inci maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(4) 97/68/AT Yönetmeliği kapsamına girmeyen motorların piyasaya arzına, Ek III’te belirtilen piyasaya arz tarihlerine kadar yürürlükteki mevzuata dayanılarak devam edilebilir. Bununla beraber, Ek III’te belirtilen piyasaya arz tarihlerinden önce üretilen bu motorların takıldığı karayolu dışında kullanılan hareketli makinelerin piyasaya arzına 31/3/2023 tarihine kadar izin verilir.

(5) Ek III’te belirtilen piyasaya arz tarihlerinden önce üretilen üçüncü fıkra kapsamındaki tip onaylı motorların takıldığı karayolu dışında kullanılan hareketli makinelerin piyasaya arzına 31/3/2023 tarihine kadar izin verilir.”

MADDE 2- Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3- Bu Yönetmelik hükümlerini Sanayi ve Teknoloji Bakanı yürütür.

Buna göre EU Stage IIIA, IIIB ve IV egzoz emisyon seviyelerindeki NRE kategorisi motorlara sahip olan karayolu dışında kullanılan hareketli makinelerin Türkiye’ye ithalatına 31 Mart 2023 tarihine kadar izin verilecek. Bu tarih daha 1 Ocak 2023 olarak açıklanmıştı.

Sektörün ve ülkemizin geleceği açısından büyük önem taşıyan konu hakkında İMDER Yönetim Kurulu Başkanı Nadir Akgün’ün bilgisine başvurduk.

Bu geçiş süreci, ülkemizdeki satıcı firma stoklarında bulunan sıfır makineler için nasıl uygulanacak?

Satıcı firmaların stoklarında bulunan makinalar için geçiş sürecinde birkaç önemli husus bulunmaktadır. Özetle şu şekilde izah edebiliriz; İmalatçı veya ithalatçının bir ürünü, piyasada ilk kez bulundurması, dağıtıcı veya bir nihai kullanıcıya ilk kez sağlaması “piyasaya arz” olarak tanımlanmaktadır. Ürünün piyasaya arzı, ürünün imalat aşamasından sonra ürüne ilişkin mülkiyet, zilyetlik ya da başka bir hakkın iki veya daha fazla tüzel veya gerçek kişi arasında devrine ilişkin yazılı veya sözlü bir teklifi veya anlaşmayı gerektirmektedir. Herhangi bir dağıtıcıya tedarik edilmeksizin firma tarafından üretim süreci tamamlanarak (tüm etiketleri basılı (CE vb.) ve teknik belgeleri düzenlenmiş) satışa hazır halde makine park alanına alınan ve firma unvanı altındaki bir organizasyon üzerinden nihai kullanıcılara doğrudan satışı amaçlanan makinelerin piyasaya arzı gerçekleştirilmiş sayılmaktadır. Söz konusu ürünlerin, imalat sürecini tamamlayarak ilgili teknik düzenlemenin gerektirdiği işaret, teknik dosya vb. gereklilikleri karşılar bir biçimde makine parkına alınmasının ardından, firma tarafından nihai kullanıcılara teklif edilmiş ürün statüsünde olduğu değerlendirilmektedir.

İmalat sürecini tamamlayarak satışının gerçekleştirilmesi amacıyla makine parkına/satış noktasına/depoya alınan münferit ürünlerin, firma tarafından nihai kullanıcılara teklif edilmiş ürün statüsünde olduğundan bahisle; söz konusu ürünlerin piyasaya arz tarihi olarak ürünün ilgili teknik düzenlemenin gerektirdiği işaret, teknik dosya vb. gereklilikleri karşılar bir biçimde satış kanalına yönlendirildiği tarihin baz alınması gerektiği düşünülmektedir. İmalatçılar tarafından üretimi tamamlanan ürünlerin firmanın kendi sistemi üzerinden ilave bir işleme gerek duyulmaksızın doğrudan satış kanalına yönlendirilmesinin söz konusu olması halinde; üretimin tamamlanma tarihi ile ürünün satış kanalına yönlendirildiği tarihin bir olduğu, dolayısıyla piyasaya arz için bu tarihin baz alınabileceği değerlendirilmektedir.

Serbest bölgelerde üretilen veya depolara yerleştirilen ürünler ile diğer özel gümrük işlemlerine (geçici ithalat rejimi veya dâhilde işleme rejimi) tabi olmak üzere üçüncü bir ülkeden getirilen ürünler piyasaya arz edilmiş sayılmamaktadır. İthalat işlemleri tamamlanarak satışa hazır bir halde nihai kullanıcılara teklifi yapılan münferit ürünlerin, ürünün piyasaya arz edildiği tarihte geçerli olan teknik düzenleme hükümlerine uygun olduğu müddetçe, serbest dolaşımda olduğu kabul edilir.

İthalat işlemleri tamamlanarak satışa hazır bir halde nihai kullanıcılara teklifi yapılan söz konusu münferit ürünlerin piyasaya arz edildiği tarih, ithalat işlemlerinin tamamlandığı tarih olarak kabul edilmelidir. Bu kapsamda münferit ürünlerin piyasaya arz edildiği tarihten sonra teknik düzenlemede yapılan değişiklikler, ilgili mevzuatta aksi belirtilmediği müddetçe, hali hazırda piyasaya arz edilmiş bulunan yani piyasada bulundurulan münferit ürünleri etkilememektedir. Bununla birlikte, ithalat işlemleri tamamlanan fakat dağıtım, tüketim veya kullanım amacıyla nihai kullanıcıya teklif/tedarik edilmeyen ve ithalatçının deposunda bekletilen ürünler, ilgili mevzuatta aksi belirtilmediği müddetçe, piyasaya arz edilmiş sayılmamaktadır.

Ülkemizde bulunan ve kazı makinaları grubunda üç ürünü kapsayan (beko loder, yükleyici, ekskavatör) Model/İmal yılı uygulamasının da göz önünde bulundurulması gerektiğini belirtmek gerekmektedir.

Yeni faz uygulaması hali hazırda kullanılan eski makineler için de bir düzenleme getiriyor mu?

Hayır, yeni faz uygulaması sadece kamu otoritesi tarafından belirlenen tarihlerden sonra ülkemize gelecek ve yeni üretilecek olan makinalar için geçerlidir. Yeni Faz uygulama tarihinden önce üretilen ve piyasaya arz edilenleri kapsamamaktadır.

Bu değişim sizce ülkemizdeki yeni iş makinesi satışlarını nasıl etkileyecek? Talebi öne çekecek mi? Makine fiyatlarında bir artış söz konusu olacak mıdır?

Gündemimizdeki bu değişim beraberinde teknoloji özelinde birtakım gelişmeleri beraberinde getiriyor. Piyasaya yeni gelen teknolojik motorların getirdiği servis ve arıza bakımlarında bazı değişiklikler ve güncellemeler olacak. Bu sebeple bakım ücret fiyatlarında ve makina fiyatlarında artış öngörülmektedir.

Öte yandan sektörde son kullanıcı talebine ilişkin motor emisyon faz geçişinin esas belirleyici faktör olmayacağı, büyük ölçüde küresel ve ekonomik parametrelerin ana belirleyici faktörler olmaya devam edeceği söylenebilir. Türkiye İş ve inşaat makinaları sektörü dünya genelinde yaşanan her gelişmeye erken uyum sağlayabilen bir yapıya sahip. Bu sebeple atılan her adımda dünya konjonktürüne uygun önemler alınmakta ve bu doğrultuda ilerlenmektedir.

Bu değişimin ülkemiz ekonomisi ve çevre üzerindeki etkileri neler olabilir?

Bu geçiş ile Yeşil Dönüşüm kavramı sektörümüz özelinde hayat bulacak. Avrupa Yeşil Mutabakatına sektör olarak tam uyum için elimizden geleni yapıyoruz.

Kırsal motorin kullanımı bu makinalar ile mümkün olmayacağından çevreye olan pozitif etkisi daha yüksek olacaktır. Ancak yeni teknolojik motorlar ve makinalar ile ilgili teknisyen eğitimleri eksik kalabileceğinden geçiş döneminde teknik servis açısından kullanıcıya yönelik aksaklıklar söz konusu olabilecek; yeni motor parça stokları optimum seviyeye gelene kadar parça bulunurluğunda sıkıntılar yaşanabilecektir. Hem kullanıcılar hem de üretici ve ithalatçılar gereken hazırlığı yapmalıdır.

Diğer bir husus da kullanıcıların eğitimi. Çünkü makinalarda hem EURO Dizel hem de Adblue denilen kimyasal kullanılacaktır. Bu hususlarda kullanıcı bilinçlendirme çalışmaları her firma tarafından özenle yapılmalıdır.